Zamek Krzyżtopór w Ujeździe to perełka województwa świętokrzyskiego, którą warto zobaczyć. Nawet pojechać na jednodniową wycieczkę z Łodzi. Dopóki nie pokazaliśmy Wam krótkiej relacji z naszego zwiedzania Zamku Krzyżtopór na Instagramie, myśleliśmy że tylko nas tam jeszcze nie było. Okazało się jednak, że takich osób jest więcej. To, co znaleźliśmy w internecie na temat zamku, to bardzo obszerne opisy i teksty, przez które ciężko jest przebrnąć. Przynajmniej nam, kiedy szukamy szybkich i lekko podanych informacji. Dlatego dziś pigułka wiedzy dla tych, którzy planują i zastanawiają się czy warto. Ale też dla wszystkich innych, których to miejsce po prostu interesuje.
Zamek Krzyżtopór – historia krótkiej świetności i upadku
Świetnością cieszył się tylko 11 lat!
Krzysztof Ossoliński miał rozmach, tego nie można mu odmówić. Ponoć koszt budowy był podobny do rocznego dochodu całej Rzeczypospolitej w tamtym okresie. W 1644 roku zamek był gotowy. Ale niestety właściciel cieszył się nim tylko rok, bo zmarł. Następnie w ciągu kilku lat umierali kolejni spadkobiercy. Zamek nie miał szczęścia. Strach go było dziedziczyć… Aż nastał…
Potop szwedzki. W 1655 roku przyczynił się do początków zniszczenia budowli. Zamek został wtedy splądrowany. 100 lat później, podczas konfederacji barskiej, uległ dalszym zniszczeniom. Zostały z niego właściwie tylko mury. Obecnie ma status trwałej ruiny.
Zamek Krzyżtopór – ciekawostki
- Palazzo in fortezza – to w tym typie budowli został wzniesiony. Był swego rodzaju połączeniem zamku i pałacu poprzez pełnienie funkcji obronnych i jednocześnie zapewnienie komfortu i wygody mieszkańców.
- W czasach, kiedy został zbudowany, był najpotężniejszą budowlą magnacką w Polsce. I aż do powstania Wersalu, największą budowlą pałacową w Europie!
- Wymiary zamku robią wrażenie: 70 tyś m3 kubatury, 1,3 hektara powierzchni, 600 metrów łacznej długości murów, 3730 m2 łącznej powierzchni murów, 1,6 hektara powierzchni ogrodów.
- Ponoć w sali jadalnej był szklany strop z widokiem na akwarium z egzotycznymi rybkami.
- Dopiero w 1991 roku obiekt udostępniono do zwiedzania.
- Dlaczego nazwa Krzyżtopór? To nie przypadek. Na wjeździe znajdują się wizerunki krzyża na znak wiary i topora, który był symbolem rodu Ossolińskich.
- Oryginalny kształt budowli nawiązuje do kalendarza: 4 baszty – liczba kwartałów, 12 sal – liczba miesięcy, 54 pokoje – liczba tygodni, 365 okien – liczba dni w roku.
Czy zamek Krzyżtopór będzie odbudowany?
To pytanie zadaje sobie chyba większość zwiedzających. Nie dziwię się. Bo w pełnej krasie musiałby robić niesamowite wrażenie. Obecnie zachowało się 90% murów i 10% stropów. Jest to niby jakaś baza. Jednak ogrom budowli i finansów, które musiałyby zostać na to przeznaczone, powodują, że takie przedsięwzięcie byłoby nader trudne. Na ten moment Zamek Krzyżtopór ma status trwałej ruiny, co oznacza obiekt zabytkowy, egzystujący w formie zabezpieczonego i ustabilizowanego reliktu. Może natomiast być odbudowany. Obecnie sytuacja wygląda tak, że kilka lat temu przy wsparciu funduszy unijnych (aż 12 milionów) dostosowano zamek do aktualnych standardów ruchu turystycznego bez znaczących zmian wyglądu. Przeprowadzono zatem częściową renowację, ale nie odbudowę. Wyobraźcie sobie zatem kwoty potrzebne na kompleksową odbudowę.
Legendy Zamku Krzyżtopór
Duchy, duchy… Są i tu, jak w każdym szanującym się zamku. Po zmierzchu nie polecamy przechadzać się po zamku, bo wtedy swoje włości ogląda Krzysztof Ossoliński, który nie zdążył się nimi nacieszyć za życia. A wraz z nim, w oknach pojawia się oczywiście Biała Dama, czyli żona Ossolińskiego, która umarła z żalu i tęsknoty tuż po śmierci męża. Legend jest oczywiście więcej, jak na przykład o psie strzegącym skarbu. Jak zaszczekał na nieznajomych, to zapadał na nich wyrok. Aż trafił swój na swego i jeden odważny psa zabił. Od tego czasu pies pilnuje skarbu, do którego mogą się dostać tylko najodważniejsi.
Zamek Krzyżtopór i 5 tras zwiedzania
Udostępnione jest 5 tras zwiedzania, które przecinają się i zachodzą miejscami na siebie. Można podążyć każdą z nich albo kluczyć i mieszać. Panuje tu dowolność, choć obecnie ruch ze względów epidemicznych jest jednokierunkowy.
Dostępne trasy:
- Zwiedzania bastionów
- Zwiedzania oficyny i pałacu
- Zwiedzania źródła i ogrodów
- Zwiedzania piwnic
- Zwiedzania piwnic dla odważnych
Można zwiedzać w dzień i w nocy, samemu i z przewodnikiem. Można też pobrać aplikację i na bieżąco podglądać wizualizacje pomieszczeń. Gorąco polecamy!
Cennik Zamku Krzyżtopór
Jest bardzo przystępny. Najdroższy bilet kosztuje 12 zł w szczycie sezonu. Także nie ma co się zastanawiać, tylko trzeba jechać. Obok jest bezpłatny parking.
My spędziliśmy tam dwie godziny, byliśmy w lutym w środku tygodnia. Oprócz nas nie było innych zwiedzających. Dlatego kochamy zwiedzanie poza sezonem!
Ogrom i rozmach Zamku Krzyżtopór zrobił na nas ogromne wrażenie. Chodziliśmy, zadzieraliśmy głowy i podziwialiśmy. To jedno z tych miejsc, które chyba najbardziej zapadło nam w pamięć.